Chăm sóc heo con theo mẹ có vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao năng suất chăn nuôi vì không chỉ ảnh hưởng đối với heo con mà còn rất quan trọng đối với cả heo mẹ và heo thịt sau này…
Vì vậy cần có những kỹ thuật chăm sóc heo con ở giai đoạn theo mẹ phù hợp sao cho kết quả của giai đoạn này sẽ đạt được những chỉ tiêu về: Tỉ lệ nuôi sống heo con sơ sinh cao, trọng lượng cai sữa của heo con cao, tỉ lệ đồng đều của heo con cao và nhất là heo con không mắc bệnh (đặc biệt là bệnh thiếu máu và tiêu chảy phân trắng).
1. Cho heo con bú sữa đầu
Do sữa đầu có vai trò rất quan trọng đối với heo con vì có chứa hàm lượng vật chất khô cao, đặc biệt là protein, vitamin, kháng thể γ-globulin và MgSO4… Nhưng sữa đầu chỉ hiện diện trong vòng 24h sau khi nên cần phải cho heo con bú sữa đầu càng sớm càng tốt để có thể nhận được kháng thể của mẹ truyền qua sữa.
2. Cố định đầu vú
a. Mục đích
– Việc cố định đầu vú cho heo con sẽ đảm bảo được tất cả heo con đều được bú sữa đầu, nhất là trong trường hợp số heo đẻ ra vượt quá số vú thì cần thực hiện cho bú luân phiên. Đồng thời việc cố định đầu vú cũng góp phần làm nâng cao tỉ lệ đồng đều của bầy heo con, vì do giữa các vú khác nhau sẽ có sản lượng sữa khác nhau.
– Mặt khác cố định vú cho heo con cũng là cách tập cho heo con có phản xạ trong khi bú nhằm nâng cao sản lượng sữa mẹ
b. Phương pháp:
– Cách làm rất đơn giản nhưng đòi hỏi tỷ mỷ và kiên trì. Sau khi heo mẹ đẻ xong ta đánh dấu heo con theo số vú của heo mẹ qui định rồi đặt những con nhỏ vào bú những vú phía trước bên phải và những con to bú ở vú phía sau hoặc những vú phía trước bên trái. Mỗi ngày làm khoảng 5 lần, làm cho tới khi heo con tìm được vú của mình mà không bị nhầm lẫn thì thôi, thông thường phải làm trong 3 – 4 ngày đối với những heo mẹ hay thay đổi cách nằm (lúc nằm bên phải, lúc nằm bên trái).
– Trường hợp heo mẹ đẻ số con nhiều hơn số vú thì tập cho bú luân phiên đối với những con bú các vú phía trước, còn những con bú ở vú phía sau có thể cho bú tất cả các lần và lúc này nên tiến hành biện pháp nuôi gửi.
3. Nhốt riêng heo con trong vòng 3 – 4 ngày sau sinh
– Bên cạnh việc cho bú sữa đầu, cố định đầu vú thì heo con cần được nhốt riêng và cho bú theo cữ trong thời gian ít nhất là 3 – 4 ngày sau khi sinh để tránh tình trạng heo mẹ mệt hay vụng về đè chết con.
– Trong thời gian này, người chăn nuôi phải quan sát kỹ tình trạng sức khỏe của heo con, cần tái sát trùng rốn, kiểm tra sức bú của heo con, tình trạng tiêu chảy, nhịp thở và phát hiện sớm những con thiếu vú mẹ hoặc vú mẹ không có sữa để sớm ghép sang những đàn khác.
4. Tiêm sắt cho heo con
Khi heo con được 3 ngày tuổi thì tiến hành tiêm sắt và tiến hành tiêm lặp lại lần 2 cách 10 ngày sau để tránh thiếu sắt dẫn đến thiếu máu.
5. Bổ sung thức ăn sớm cho heo con
a. Mục đích:
– Bù đắp phần dinh dưỡng thiếu hụt cho nhu cầu sinh trưởng phát triển của heo con khi sản lượng sữa mẹ giảm sau 3 tuần tiết sữa.
– Rèn luyện bộ máy tiêu hóa của heo con sớm hoàn thiện về chức năng, đồng thời kích thích bộ máy tiêu hóa phát triển nhanh hơn về kích thước và khối lượng.
– Giảm bớt sự nhấm nháp thức ăn rơi vãi của heo con để hạn chế được các bệnh đường ruột của heo con.
– Giảm bớt sự khai thác sữa mẹ kiệt quệ và giảm tỷ lệ hao mòn của heo mẹ, từ đó heo mẹ sớm động dục trở lại sau khi cai sữa heo con.
– Tránh sự cắn xé bầu vú heo mẹ, hạn chế bệnh viêm vú.
– Có điều kiện để cai sữa sớm cho heo con, tăng hệ số quay vòng lứa đẻ/nái/năm.
b. Phương pháp tập ăn sớm:
Khi heo con đạt 7 – 10 ngày tuổi, ta nên tiến hành cho heo con làm quen với thức ăn. Thức ăn tập ăn phải đảm bảo có tính thèm ăn cao. Cần lựa chọn loại thức ăn, các chất phụ gia, cũng như phương pháp chế biến sao cho kích thích sự thu nhận thức ăn của heo con. Heo con thường rất thích ăn thức dạng viên hay bột nhỏ khô, những thức ăn này thường là các loại tấm, bắp, đậu nành được rang xay để tạo mùi thơm. Có thể nhét thức ăn tập ăn cho heo con vài lần đầu và luôn để phần thức ăn tập ăn vào ô úm hay máng ăn bán tự động để heo con tự do liếm láp khi chúng cần. Phải cho heo con làm quen với nguồn glucid, lipid, protid của các loại thực liệu thông thường để hệ tiêu hóa của heo con sớm bài tiết các enyme tiêu hóa thích hợp.
6. Dinh dưỡng cho heo con theo mẹ
– Nước: Mặc dù sữa mẹ có chứa nhiều nước nhưng trong thành phần hóa học của cơ thể của heo con có tỷ lệ nước cao từ 70 – 80%, cộng với tốc độ sinh trưởng của heocon trong giai đoạn này nhanh do đó phải cho heo con uống nước thỏa mãn yêu cầu.
– Protein: Cung cấp đủ protein cho heo con ở giai đoạn này rất quan trọng vì đây là thời kỳ sinh trưởng rất mạnh của hệ cơ và lượng protein được tích lũy rất lớn. Thông thường khẩu phần ăn của heo con phải đảm bảo 17 – 19% protein thô trong khẩu phần. Nguồn cung cấp protein thường dùng là: bột sữa, bột máu, bột thịt, bột cá loại I hoặc khô đậu nành. Ngoài ra cần phải đảm bảo cung cấp đủ 2 loại acid amin sau: Lyzine: 5 – 6,5% và Methionine: 3 – 3,2% trong protein thô của khẩu phần.
– Năng lượng: Nhu cầu bổ sung năng lượng ở heo con chỉ cần khi heo con bắt đầu vào tuần tuổi thứ 3 và cần bổ sung ngày càng nhiều vì sữa mẹ ở giai đoạn này cũng cấp cho heo con ngày càng giảm. Nguồn cung năng lượng phải là những thức ăn dễ tiêu như: Bắp, gạo, cám mỳ..
Do sữa đầu có vai trò rất quan trọng đối với heo con vì có chứa hàm lượng vật chất khô cao, đặc biệt là protein, vitamin, kháng thể γ-globulin và MgSO4… Nhưng sữa đầu chỉ hiện diện trong vòng 24h sau khi nên cần phải cho heo con bú sữa đầu càng sớm càng tốt để có thể nhận được kháng thể của mẹ truyền qua sữa.
2. Cố định đầu vú
a. Mục đích
– Việc cố định đầu vú cho heo con sẽ đảm bảo được tất cả heo con đều được bú sữa đầu, nhất là trong trường hợp số heo đẻ ra vượt quá số vú thì cần thực hiện cho bú luân phiên. Đồng thời việc cố định đầu vú cũng góp phần làm nâng cao tỉ lệ đồng đều của bầy heo con, vì do giữa các vú khác nhau sẽ có sản lượng sữa khác nhau.
– Mặt khác cố định vú cho heo con cũng là cách tập cho heo con có phản xạ trong khi bú nhằm nâng cao sản lượng sữa mẹ
b. Phương pháp:
– Cách làm rất đơn giản nhưng đòi hỏi tỷ mỷ và kiên trì. Sau khi heo mẹ đẻ xong ta đánh dấu heo con theo số vú của heo mẹ qui định rồi đặt những con nhỏ vào bú những vú phía trước bên phải và những con to bú ở vú phía sau hoặc những vú phía trước bên trái. Mỗi ngày làm khoảng 5 lần, làm cho tới khi heo con tìm được vú của mình mà không bị nhầm lẫn thì thôi, thông thường phải làm trong 3 – 4 ngày đối với những heo mẹ hay thay đổi cách nằm (lúc nằm bên phải, lúc nằm bên trái).
– Trường hợp heo mẹ đẻ số con nhiều hơn số vú thì tập cho bú luân phiên đối với những con bú các vú phía trước, còn những con bú ở vú phía sau có thể cho bú tất cả các lần và lúc này nên tiến hành biện pháp nuôi gửi.
3. Nhốt riêng heo con trong vòng 3 – 4 ngày sau sinh
– Bên cạnh việc cho bú sữa đầu, cố định đầu vú thì heo con cần được nhốt riêng và cho bú theo cữ trong thời gian ít nhất là 3 – 4 ngày sau khi sinh để tránh tình trạng heo mẹ mệt hay vụng về đè chết con.
– Trong thời gian này, người chăn nuôi phải quan sát kỹ tình trạng sức khỏe của heo con, cần tái sát trùng rốn, kiểm tra sức bú của heo con, tình trạng tiêu chảy, nhịp thở và phát hiện sớm những con thiếu vú mẹ hoặc vú mẹ không có sữa để sớm ghép sang những đàn khác.
4. Tiêm sắt cho heo con
Khi heo con được 3 ngày tuổi thì tiến hành tiêm sắt và tiến hành tiêm lặp lại lần 2 cách 10 ngày sau để tránh thiếu sắt dẫn đến thiếu máu.
5. Bổ sung thức ăn sớm cho heo con
a. Mục đích:
– Bù đắp phần dinh dưỡng thiếu hụt cho nhu cầu sinh trưởng phát triển của heo con khi sản lượng sữa mẹ giảm sau 3 tuần tiết sữa.
– Rèn luyện bộ máy tiêu hóa của heo con sớm hoàn thiện về chức năng, đồng thời kích thích bộ máy tiêu hóa phát triển nhanh hơn về kích thước và khối lượng.
– Giảm bớt sự nhấm nháp thức ăn rơi vãi của heo con để hạn chế được các bệnh đường ruột của heo con.
– Giảm bớt sự khai thác sữa mẹ kiệt quệ và giảm tỷ lệ hao mòn của heo mẹ, từ đó heo mẹ sớm động dục trở lại sau khi cai sữa heo con.
– Tránh sự cắn xé bầu vú heo mẹ, hạn chế bệnh viêm vú.
– Có điều kiện để cai sữa sớm cho heo con, tăng hệ số quay vòng lứa đẻ/nái/năm.
b. Phương pháp tập ăn sớm:
Khi heo con đạt 7 – 10 ngày tuổi, ta nên tiến hành cho heo con làm quen với thức ăn. Thức ăn tập ăn phải đảm bảo có tính thèm ăn cao. Cần lựa chọn loại thức ăn, các chất phụ gia, cũng như phương pháp chế biến sao cho kích thích sự thu nhận thức ăn của heo con. Heo con thường rất thích ăn thức dạng viên hay bột nhỏ khô, những thức ăn này thường là các loại tấm, bắp, đậu nành được rang xay để tạo mùi thơm. Có thể nhét thức ăn tập ăn cho heo con vài lần đầu và luôn để phần thức ăn tập ăn vào ô úm hay máng ăn bán tự động để heo con tự do liếm láp khi chúng cần. Phải cho heo con làm quen với nguồn glucid, lipid, protid của các loại thực liệu thông thường để hệ tiêu hóa của heo con sớm bài tiết các enyme tiêu hóa thích hợp.
6. Dinh dưỡng cho heo con theo mẹ
– Nước: Mặc dù sữa mẹ có chứa nhiều nước nhưng trong thành phần hóa học của cơ thể của heo con có tỷ lệ nước cao từ 70 – 80%, cộng với tốc độ sinh trưởng của heocon trong giai đoạn này nhanh do đó phải cho heo con uống nước thỏa mãn yêu cầu.
– Protein: Cung cấp đủ protein cho heo con ở giai đoạn này rất quan trọng vì đây là thời kỳ sinh trưởng rất mạnh của hệ cơ và lượng protein được tích lũy rất lớn. Thông thường khẩu phần ăn của heo con phải đảm bảo 17 – 19% protein thô trong khẩu phần. Nguồn cung cấp protein thường dùng là: bột sữa, bột máu, bột thịt, bột cá loại I hoặc khô đậu nành. Ngoài ra cần phải đảm bảo cung cấp đủ 2 loại acid amin sau: Lyzine: 5 – 6,5% và Methionine: 3 – 3,2% trong protein thô của khẩu phần.
– Năng lượng: Nhu cầu bổ sung năng lượng ở heo con chỉ cần khi heo con bắt đầu vào tuần tuổi thứ 3 và cần bổ sung ngày càng nhiều vì sữa mẹ ở giai đoạn này cũng cấp cho heo con ngày càng giảm. Nguồn cung năng lượng phải là những thức ăn dễ tiêu như: Bắp, gạo, cám mỳ..
– Khoáng: Vì đây là giai đoạn heo con phát triển mạnh về hệ cơ và hệ xương cho nên như cầu về các chất khoáng là rất cao
– Vitamin: Ở giai đoạn này heo con nhận chủ yếu vitamin từ sữa mẹ và sữa mẹ hầu như đã đáp ứng được đầy đủ nhu cầu heo con.
– Ngoài ra trong khẩu phần thức ăn của heo con thường bổ sung thêm kháng sinh sẽ giúp hạn chế tình trạng tiêu chảy, tăng tốc độ sinh trưởng, tăng tỉ lệ nuôi sống và mang lại hiệu quả kinh tế cho người chăn nuôi.
7. Chăm sóc và quản lý heo con theo mẹ
– Chăm sóc là khâu quan trọng nhất trong việc nuôi dưỡng heo con ở thời kỳ bú sữa vì đây là thời kỳ heo con chịu ảnh hưởng rất lớn của điều kiện ngoại cảnh. Nếu điều kiện ngoại cảnh bất lợi sẽ rất dễ gây ra tỉ lệ hao hụt lớn ở heo con.
+ Chuồng nuôi: Chuồng nuôi phải được vệ sinh trước khi heo mẹ đẻ. Nền chuồng phải luôn sạch sẽ và khô ráo, ấm về mùa đông, mát về mùa hè, đảm bảo nhiệt độ và độ ẩm thích hợp cho heo con, vào ban đêm cần phải có đèn sưởi để đảm bảo chống lạnh cho heo con. Ngoài ra chuồng nuôi phải có máng tập ăn và máng uống cho heo con riêng.
– Ngoài ra trong khẩu phần thức ăn của heo con thường bổ sung thêm kháng sinh sẽ giúp hạn chế tình trạng tiêu chảy, tăng tốc độ sinh trưởng, tăng tỉ lệ nuôi sống và mang lại hiệu quả kinh tế cho người chăn nuôi.
7. Chăm sóc và quản lý heo con theo mẹ
– Chăm sóc là khâu quan trọng nhất trong việc nuôi dưỡng heo con ở thời kỳ bú sữa vì đây là thời kỳ heo con chịu ảnh hưởng rất lớn của điều kiện ngoại cảnh. Nếu điều kiện ngoại cảnh bất lợi sẽ rất dễ gây ra tỉ lệ hao hụt lớn ở heo con.
+ Chuồng nuôi: Chuồng nuôi phải được vệ sinh trước khi heo mẹ đẻ. Nền chuồng phải luôn sạch sẽ và khô ráo, ấm về mùa đông, mát về mùa hè, đảm bảo nhiệt độ và độ ẩm thích hợp cho heo con, vào ban đêm cần phải có đèn sưởi để đảm bảo chống lạnh cho heo con. Ngoài ra chuồng nuôi phải có máng tập ăn và máng uống cho heo con riêng.
+ Cắt đuôi, bấm răng, thiến:
Thường thì trong chăn nuôi công nghiệp cần phải tiến hành cắt đuôi cho heo nuôi thịt. Vì heo nuôi thịt thường được nuôi thành các đàn lớn và có mật độ cao cho nên heo thường tấn công nhau gây mất ổn định, giảm năng suất chăn nuôi. Vị trí tấn công thường là đuôi.
Việc cắt đuôi thường tiến hành ngay sau đẻ hoặc trong tuần đầu sau đẻ. Dùng kéo sắc cắt sát khấu đuôi sao cho để lại 2,5 – 3 cm. Cắt xong dùng cồn iot 700 để sát trùng.
Ngoài ra heo con mới đẻ đã có răng, nên việc bấm răng cũng tiến hành ngay sau đẻ để tránh tình trạng lưỡi heo con bị tét hoặc gây đau cho heo mẹ khi bú. Khi cắt răng, người cắt tránh không phạm vào nướu hoặc lưỡi heo con, ngoài ra người cắt cũng nên cẩn thận không để nanh gẫy bắn vào mắt mình.
Trong thời kỳ này cũng phải thực hiện thiến cho những heo đực không dùng làm giống. Có thể thiến trong khoảng từ 10 – 14 ngày tuổi. Cần sát trùng bằng cồn iod trước và sau thiến.
+ Tiêm phòng:
Khi heo con được 20 ngày tuổi nên tiêm phòng những loại vaccine: Samonella (2 – 3 ml/con) phòng bệnh phó thương hàn.
Giai đoạn heo được 45 ngày tuổi nên tiêm phòng vaccine dịch tả
Giai đoạn 60 – 70 ngày tuổi nên tiêm phòng vaccine tụ huyết trùng và đóng dấu.
– Quản lý heo con: Đối với những heo con có dự định chọn làm giống thì cần phải có kế hoạch quản lý tốt. Những con này sẽ được cân và đánh số ở các giai đoạn sơ sinh, lúc cai sữa, lúc 50, 60 hay 70 ngày tuổi. Đây chính là cơ sở giúp cho việc lựa chọn để làm giống sau này.
8. Cai sữa cho heo con
– Đặc điểm mọc răng tiền hàm trên và dưới của heo con thường vào các ngày tuổi 22, 23, 24 và ngày tuổi 28. Việc mọc răng sẽ làm heo con bị sốt, tiêu chảy, mất sức kháng bệnh.. vì vậy việc cai sữa cho heo con nên thực hiện vào lúc 28 ngày tuổi.
– Việc cai sữa heo con sớm hơn cộng với việc mọc răng sẽ làm tăng thêm yếu tố stress cho heo con, mặc khác cai sữa sớm cho heo con cũng khó làm nái động dục sớm và không rút ngắn chu kỳ sinh sản của nái bao nhiêu, mà heo con lại trở nên khó nuôi, tốn kém hơn.
– Khi cai sữa, heo con cần giảm bớt khẩu phần thức ăn chừng 10 – 20% để chống stress, cần thiết phải giữ chuồng trại khô ráo và thoáng mát. Có thể pha thêm kháng sinh vào thức ăn để phòng chống bệnh trong vòng 3 – 5 ngày.
– Nên nuôi chung những con có cùng tầm vóc với nhau để dễ chăm sóc nuôi dưỡng.
– Cần cung cấp nhiều nước cho heo con vào giai đoạn này vì việc chuyển đổi đột ngột từ nguồn dinh dưỡng sữa mẹ có nhiều nước sang nguồn dinh dưỡng là thức ăn khô sẽ làm nhu cầu nước của heo con bị gián đoạn.
– Nên sử dụng thức ăn cho heo cai sữa cho tới khi heo đạt trọng lượng từ 15 kg trở lên mới chuyển sang khẩu phần thức ăn tự do.
– Khi được 60 – 70 ngày tuổi heo con chuyển thành heo nuôi thịt hoặc heo hậu bị làm giống và có chế độ chăm sóc nuôi dưỡng khác.
*Lưu ý: Sau khi cai sữa, nếu nuôi thêm 1 tháng heo con có thể tăng gấp đôi hoặc gấp ba trọng lượng cai sữa.
Thường thì trong chăn nuôi công nghiệp cần phải tiến hành cắt đuôi cho heo nuôi thịt. Vì heo nuôi thịt thường được nuôi thành các đàn lớn và có mật độ cao cho nên heo thường tấn công nhau gây mất ổn định, giảm năng suất chăn nuôi. Vị trí tấn công thường là đuôi.
Việc cắt đuôi thường tiến hành ngay sau đẻ hoặc trong tuần đầu sau đẻ. Dùng kéo sắc cắt sát khấu đuôi sao cho để lại 2,5 – 3 cm. Cắt xong dùng cồn iot 700 để sát trùng.
Ngoài ra heo con mới đẻ đã có răng, nên việc bấm răng cũng tiến hành ngay sau đẻ để tránh tình trạng lưỡi heo con bị tét hoặc gây đau cho heo mẹ khi bú. Khi cắt răng, người cắt tránh không phạm vào nướu hoặc lưỡi heo con, ngoài ra người cắt cũng nên cẩn thận không để nanh gẫy bắn vào mắt mình.
Trong thời kỳ này cũng phải thực hiện thiến cho những heo đực không dùng làm giống. Có thể thiến trong khoảng từ 10 – 14 ngày tuổi. Cần sát trùng bằng cồn iod trước và sau thiến.
+ Tiêm phòng:
Khi heo con được 20 ngày tuổi nên tiêm phòng những loại vaccine: Samonella (2 – 3 ml/con) phòng bệnh phó thương hàn.
Giai đoạn heo được 45 ngày tuổi nên tiêm phòng vaccine dịch tả
Giai đoạn 60 – 70 ngày tuổi nên tiêm phòng vaccine tụ huyết trùng và đóng dấu.
– Quản lý heo con: Đối với những heo con có dự định chọn làm giống thì cần phải có kế hoạch quản lý tốt. Những con này sẽ được cân và đánh số ở các giai đoạn sơ sinh, lúc cai sữa, lúc 50, 60 hay 70 ngày tuổi. Đây chính là cơ sở giúp cho việc lựa chọn để làm giống sau này.
8. Cai sữa cho heo con
– Đặc điểm mọc răng tiền hàm trên và dưới của heo con thường vào các ngày tuổi 22, 23, 24 và ngày tuổi 28. Việc mọc răng sẽ làm heo con bị sốt, tiêu chảy, mất sức kháng bệnh.. vì vậy việc cai sữa cho heo con nên thực hiện vào lúc 28 ngày tuổi.
– Việc cai sữa heo con sớm hơn cộng với việc mọc răng sẽ làm tăng thêm yếu tố stress cho heo con, mặc khác cai sữa sớm cho heo con cũng khó làm nái động dục sớm và không rút ngắn chu kỳ sinh sản của nái bao nhiêu, mà heo con lại trở nên khó nuôi, tốn kém hơn.
– Khi cai sữa, heo con cần giảm bớt khẩu phần thức ăn chừng 10 – 20% để chống stress, cần thiết phải giữ chuồng trại khô ráo và thoáng mát. Có thể pha thêm kháng sinh vào thức ăn để phòng chống bệnh trong vòng 3 – 5 ngày.
– Nên nuôi chung những con có cùng tầm vóc với nhau để dễ chăm sóc nuôi dưỡng.
– Cần cung cấp nhiều nước cho heo con vào giai đoạn này vì việc chuyển đổi đột ngột từ nguồn dinh dưỡng sữa mẹ có nhiều nước sang nguồn dinh dưỡng là thức ăn khô sẽ làm nhu cầu nước của heo con bị gián đoạn.
– Nên sử dụng thức ăn cho heo cai sữa cho tới khi heo đạt trọng lượng từ 15 kg trở lên mới chuyển sang khẩu phần thức ăn tự do.
– Khi được 60 – 70 ngày tuổi heo con chuyển thành heo nuôi thịt hoặc heo hậu bị làm giống và có chế độ chăm sóc nuôi dưỡng khác.
*Lưu ý: Sau khi cai sữa, nếu nuôi thêm 1 tháng heo con có thể tăng gấp đôi hoặc gấp ba trọng lượng cai sữa.
Đăng nhận xét